ขุนศึก เป็นบทประพันธ์อมตะชิ้นสุดท้ายของ “ไม้ เมืองเดิม” (ก้าน พึ่งบุญ ณ อยุธยา ) เขาใช้เวลาเกือบสองปีเศษ สร้างสรรค์งานชิ้นนี้ ในขณะที่ร่างกายป่วยไข้เป็นอย่างหนัก เป็นอัมพาตและมือสั่นจนเขียนหนังสือไม่ได้ ต้องเอา

ด้ายดิบพันนิ้วมือทุกนิ้วให้แน่นเสียก่อนเขียนหนังสือ ตอนหลังอาการหนักนั่งเขียนเองไม่ไหว โดยมีเพื่อนฝูงที่รักใคร่สมัครมาเขียนให้ โดยเจ้าตัวนอนบอกเนื้อความให้จด บางครั้งเพื่อนติดธุระต้องให้ภรรยาเป็นผู้จดคำบอก ก้านมุ่งมั่นจะเขียนเรื่องขุนศึกให้จบก่อนเขาลาจากไปสู่ปรโลก โดยกล่าวว่า “ขุนศึกเป็นบทประพันธ์ที่กันรักมาก”

นิยายเรื่องนี้ มี เค้าโครงเรื่อง ตั้งแต่สมัยอยุธยาเป็นราชธานีไทย หนึ่ง… จากลูกช่างตีดาบ สู่ขุนศึกพิทักษ์องค์มหาราชา หนึ่ง… นักรบอหังการ ผู้เกรียงไกรแห่งหน่วยทะลวงฟัน … วันหมอกหนาพรางตา ของป่าเมืองแครง ตกเข้าเดือน ๖ ปีวอก พุทธศักราช ๒๑๒๗

ก่อนวันประกาศอิสรภาพของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช พระเจ้าบุเรงนองวางอุบายหมายลอบปลงพระชนม์ ซึ่งยังความโทมนัสให้แก่สมเด็จพระนเรศวรอย่างมาก เมื่อจาตุรงคบาทนักรบประกบฝีเท้าช้างคนหนึ่ง ต้องพลีชีพเพื่อพระองค์ในกาลนี้

แผ่นดินกรุงศรีหลังประกาศอิสรภาพจึงพร้อมประจัญกับทัพหงสาวดีทุกเมื่อ เสมา ลูกชายช่างตีดาบ ซึ่งเดินทางกลับจากเรียนวิชาดาบกับอาจารย์ ขุน ผู้หวังเพียงไถ่หนี้จำนองบ้าน โดยการตีดาบขาย แต่ด้วยหนทางที่เลี่ยงไม่ได้ จึงต้องเข้าประลองแข่งขันในการหาจาตุรงคบาทคนใหม่ ความที่มีฝีมือดาบอันโดดเด่น จนได้รับตำแหน่งครูฝึกทหารในเรือน ขุนราม แต่นั่นถือเป็นการหยามศักดิ์ศรีของ หมู่ขัน หัวหมู่ทะลวงฟันนายทหารเอกของกรุงศรีผู้ถือในศักดิ์และฝีมือของตนซี่งทำหน้าที่นี้มาก่อน แต่ติดที่ต้องไปประจำการที่ด่านหน้า จึงเหลือไว้เพียงความไม่พอใจในตัวลูกช่างตีดาบคนนี้ รอวันที่จะได้ตัดสินกันอย่างแท้จริง

อีกทางหนึ่ง เรไร หญิงงามลูกสาวของขุนรามและคู่หมั้นหมายของ หมู่ขัน ซึ่งเป็นการหมั้นโดยบิดา มิได้เกิดจากการต้องการของ เรไร เลยกระทั่งได้พบชายหนุ่มผู้มีหัวใจนักรบอย่างเสมาเข้า ด้วยเกียรติที่ถูกหยามจึงจับ จำเรียง น้องสาวของเสมา ไปขัดคอก ในคืนนั้นเอง เสมา และเพื่อน คือ สิน กับ สมบุญ บุกเรือนหมู่ขัน เพื่อชิงตัวจำเรียง แต่ก็เพลี่ยงพล้ำต่ออุบายของหมู่ขัน ทำให้สมบุญถูกจับ เสมากับสินต้องหนีไปเข้ากองโจรของ ขุนรณฤทธิ์พิชัย พร้อมกับหมู่ขันที่ประกาศว่าเสมาเป็นกบฎ

ขณะที่อยู่กับพวกกองโจรเสมา และกลุ่มกองโจรช่วยกันสกัดทัพหน้าของพม่าที่บุกเข้ามา ครั้งหนึ่งเสมาได้มีโอกาสได้เข้าช่วยพระเอกาทศรถในการศึก และได้ลดโทษไปเป็นตะพุ่นเลี้ยงช้าง ที่ซึ่งเสมาได้เรียนรู้ถึงหัวใจของนักรบ จนกระทั่งได้ทราบข่าวการยกทัพมาครั้งใหญ่ของพม่า จึงรุดเข้าสนามรบและได้ตัดสินใจเข้ารบ เมื่อทนเห็นทหารไทยถูกเข่นฆ่าอีกไม่ได้ กระทั่งสามารถฆ่าแม่ทัพพม่าลงได้ มีความดีความชอบกลับมาและได้เข้าประลองกับหมู่ขัน ที่หน้าพระที่นั่งการประลองซึ่งเป็นการบรรจบกันของหนทางที่แตกต่างแห่งนักรบทั้งสอง ซึ่งมีเพียงหนึ่งเดียวที่คู่ควรกับตำแหน่งจาตุรงคบาทนักรบประกบฝีเท้าช้างของสมเด็จพระนเรศวร ในการศึกยุทธหัตถีครั้งประวัติศาสตร์ระหว่างกษัตริย์สองแผ่นดิน…

” ปีศาจ ” ที่ ไม่ใช่ ปีศาจ !!

” ปีศาจ ” นวนิยายเรื่องนี้เป็นแนวนิยายที่เขียนขึ้นเมื่อปี 2500 ยังคงสะท้อนสังคมไทยในปัจจุบันได้นั้นเป็นปรากฏการณ์ที่น่าหดหู่และชวนหวั่นใจมาก เพราะมันตอกยอกย้ำว่าเรากำลังย่ำอยู่กับที่ ถึงแม้ว่าโดยทั่วๆ ไปเราจะไม่ได้ยึดติดศักดินามากอย่างตัวละครในเรื่อง แต่การเมืองและสังคมไทยยังคงติดกับเรื่องชนชั้น ยังมีการปะทะกันระหว่างความคิดสองชั่ววัยคือ ผู้ใหญ่ที่ยังคงถูกมองว่ายึดติดกับขนบชนชั้นและเพศ กับวัยหนุ่มสาวที่แทนสัญลักษณ์ของความหวังและต้องการท้าทายกรอบการแบ่งแยกที่สังคมกำหนดขึ้น

แต่ในเมื่อการเปลี่ยนแปลงกรอบดังกล่าวในสังคมส่วนใหญ่เป็นไปได้ยากมาก ตัวละครหนุ่มสาวในเรื่องจึงต้องใช้วิธีแหกคุกสังคมและหนีไปใช้ชีวิตในชนบท ซึ่งสำหรับเรามันเป็นวิธีการที่น่ากังขามากและน่าจะใช้ไม่ได้ในสังคมปัจจุบันที่กระแสโลกาภิวัตน์เข้าถึงแทบทุกที่ (ยกเว้นในหมู่บ้านหรือสังคมปิดจากหลักเกณฑ์ทางศาสนาจริงๆ) ตอนอ่านเรื่องนี้เราพยายามเปรียบเทียบกับมุมมองของคนรุ่นใหม่ในปัจจุบันและพยายามคิดถึงวิธีการที่เป็นไปได้ว่า ถ้าเราต้องการท้าทายแนวคิดหลักทางสังคมจริงๆ เราจะทำอย่างไรได้บ้างในเมื่อวิธีการหลบหนีจากกรอบของสังคมไม่ใช่ตัวเลือกที่ใช้ได้อีกต่อไป ในเมื่อโลกาภิวัตน์ทำให้คนรุ่นเราโลกสวยน้อยลงเพราะไม่เหลือพื้นที่ให้ฝันได้ด้วยวิธีการเดียวกับคนรุ่นสาย สีมาที่อยากลองบุกเบิก “พื้นที่ใหม่” ในชนบท

เราคิดว่าคนรุ่นเราเห็นสิ่งรอบตัวมากขึ้น แต่ก็มีแนวโน้มจะเย้ยหยันต่อโลกมากขึ้นเช่นกัน แม้คิดที่อยากจะเปลี่ยนแปลงเหมือนกันแต่ แต่สุดท้ายเราจะลุกขึ้นมาเปลี่ยนแปลงดังเช่นสาย สีมาหรือไม่ การสาปแช่งในโลกออนไลน์ทุกวันมันจะช่วยสร้างการเปลี่ยนแปลงใหญ่ๆ ได้จริงๆ หรือเปล่า หรือสุดท้ายแล้วมันเป็นแค่วิธีการปลดปล่อยสำหรับปัญหาที่ไม่มีวันแก้ไขได้ ตอนอ่านเราพรั่นพรึงอยู่หน่อยๆ เพราะเราไม่เห็นหนทางข้างหน้า ในขณะเดียวกันเราก็กลัวว่ายิ่งสิ้นหวังเท่าไหร่สักวันหนึ่งตัวเองก็จะเลิกพยายาม

เนื้อหาของปีศาจไม่ได้หวือหวาแต่ชวนขบคิดต่อไปถึงสังคมที่มีเวลาเป็นสไปรัลที่เหมือนจะเคลื่อนที่ไปข้างหน้าแต่ใจกลางวงโคจรยังคงอยู่ที่เดิม……